Opieka nad seniorem ze stomią – praktyczne porady

  Czym jest stomia?

Stomia jelitowa wykorzystywana jest w chirurgicznym leczeniu poważnych schorzeń przewodu pokarmowego. Wyłonienie stomii może uratować życie pacjentów z niedrożnością lub po zabiegach usunięcia fragmentów jelit. Czym dokładnie jest stomia i kiedy się ją wytwarza? Jakie powikłania mogą wystąpić po zabiegu?

 Stomia jelitowa to stworzone sztucznie, a więc na drodze operacyjnej, połączenie jelita z powierzchnią skóry albo błony śluzowej. Oznacza to, że w powłokach brzusznych tworzony jest otwór, przez który fragment jelita wystaje ponad powierzchnię skóry. W ten sposób umożliwia się dalszą pracę jelita w przypadku chorób uniemożliwiających pacjentowi normalne funkcjonowanie, w tym nowotworów i chorób zapalnych jelit.

Stomię jelitową określa się czasem również mianem przetoki jelitowej. Należy tu jednak zauważyć, że stomia jest przetoką sztuczną, wyłonioną w celach leczniczych. W organizmie może bowiem samoistnie powstać przetoka będąca zjawiskiem patologicznym, stanowiącym rezultat procesów chorobowych. W tym znaczeniu przetoka oznacza połączenie powstałe między dwoma organami, rzadziej między większą ich liczbą (są to przetoki wewnętrzne), lub między konkretnym narządem a skórą (przetoki zewnętrzne).

Odpowiednia higiena skóry wokół stomii

Stomia jest raną, która z założenia nigdy się nie goi. By uniknąć powikłań towarzyszących ranom, dziura w brzuchu i jej okolice wymagają bardzo specyficznej pielęgnacji. O czym należy pamiętać?

• Skóra wokół stomii nie powinna być „tłusta”. Używaj tylko kremów specjalnie przeznaczonych do pielęgnacji stomii tak, by zapewnić sprzętowi odpowiednią przyczepność.
• Po każdej kąpieli upewnij się, że rana stomijna i skóra na brzuchu są suche. Wycieraj skórę bardzo delikatnie, nie pocieraj zbyt mocno.
• Zrezygnuj z mydeł na bazie olejów – najlepiej sięgać po specjalistyczne preparaty.
• Pamiętaj o rękawiczkach przy zmianie worka stomijnego. Tę czynność często wykonuje personel medyczny, nie opiekun. Mimo wszystko, staraj się obserwować czynności wykonywane podczas wymiany worka, zadawaj pytania. Jeżeli wymiana worka należy do Twoich obowiązków, upewnij się, że wszystko jest dla Ciebie jasne. Zapisz sobie najważniejsze uwagi.

Pamiętaj: kąpiel w wannie i prysznic nie stanowią zagrożenia dla stomii. Mydło nie dostanie się do wnętrza rany i można spokojnie wykonywać czynności pielęgnacyjne zarówno z workiem stomijnym jak i bez niego.

Obserwacja skóry wokół stomii

Bardzo ważnym elementem profilaktyki powikłań rany stomijnej jest jej obserwacja. Jeśli jako opiekun jesteś odpowiedzialny za czynności pielęgnacyjne, zawsze poświęć chwilę, by dokładnie przyjrzeć się ranie. Jeżeli zauważysz wysypkę, podrażnienie, pęcherze czy zmieniony kolor, od razu poinformuj o tym bliskich podopiecznego. Leczenie powikłań rany stomijnej bywa skomplikowane i lepiej im zapobiegać niż leczyć.

Wsparcie osoby ze stomią

Jeśli opiekujesz się osobą ze stomią, zwracaj też uwagę na jej kondycję psychiczną. Bardzo często pacjenci po zabiegu wycofują się z życia społecznego, zamykają w sobie, popadają w depresję. Tymczasem jakość życia ze stomią wcale nie musi się różnić od tej sprzed zabiegu.

Upewnij się, że senior ma zapewnioną aktywność fizyczną, spędza czas poza domem, nie unika spotkań towarzyskich. Staraj się otwierać go na nowe doświadczenia, zachęcać do podejmowania hobby, wychodzenia z domu na świeże powietrze. Jeśli zauważysz niepokojące zmiany w nastroju i samopoczuciu, również poinformuj o tym bliskich podopiecznego. Spróbujcie wspólnie znaleźć rozwiązanie.

Skutki uboczne stomii

Ze stomią jelitową wiążą się nie tylko powikłania miejscowe i związane z zabiegiem, ale też pewne negatywne skutki ogólnoustrojowe. Można do nich zaliczyć:

1. - problemy metaboliczne i związane z gospodarką wodno-elektrolitową;
2. - niedobory witamin i minerałów, szczególnie potasu i magnezu; w przypadku usunięcia jelita krętego możliwy jest niedobór witaminy B12 prowadzący w dłuższej perspektywie do rozwinięcia się niedokrwistości megaloblastycznej;
3. - biegunki tłuszczowe u pacjentów po częściowej lub całkowitej resekcji (usunięciu) jelita cienkiego lub grubego;
4. - wzrost ryzyka kamicy nerkowej lub żółciowej u pacjentów z ileostomią;
5. - problemy psychosocjalne, w tym obniżone poczucie własnej wartości, poczucie okaleczenia, świadome ograniczanie kontaktów międzyludzkich;

UWAGA:

Stomia może u niektórych pacjentów wywoływać objawy dermatologiczne o charakterze zapalnym (alergiczne, zakażenia bakteryjne, zapalne). Większe ryzyko powikłań skórnych pojawia się w przypadku ileostomii, ponieważ treść pokarmowa z jelita cienkiego zawiera enzymy trawienne, które działają drażniąco na skórę.